Στα πλαίσια του Οκτώβρη ως μήνα πρόληψης και ενημέρωσης για τον καρκίνο του μαστού, κάνουμε ένα μικρό αφιέρωμα σε γυναίκες “σύμβολα”, οι οποίες πολέμησαν την νόσο μέχρι τέλους, με όπλο τους την τέχνη.
Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος τύπος καρκίνου για τις γυναίκες, καθώς προσβάλει 1 στις 9 γυναίκες. Ας μην ξεχνάμε ότι η πρόληψη παραμένει πάντα η καλύτερη θεραπεία, καθώς η ασθένεια σήμερα είναι ιάσιμη αν ανιχνευθεί έγκαιρα!
Jo Spence
Η Βρετανίδα φωτογράφος Jo Spence ανήκει στους πρωτοπόρους, μεταξύ άλλων, της φωτο-θεραπείας. To ριζοσπαστικό έργο της κατά τη δεκαετία του ’70 εξερεύνησε τεχνικές μεταμόρφωσης και role-play, ενώ ήταν από τις πρώτες που συνδέθηκε με πολιτικές φύλου και ταυτότητας. Η αιχμηρή, πολιτική και φεμινιστική της ματιά, μετά τη διάγνωσή της με καρκίνο του μαστού το 1982, στράφηκε στα κοινωνικά στερεότυπα που συνδέονται με τη νόσο, το γυναικείο σώμα, αλλά και τις αποτυχίες του συστήματος υγείας. Τα σημαντικότερα έργα της Cancer Shock και The Picture of Health είναι σειρές φωτογραφιών που αντλούν από τα προσωπικά της βιώματα και φανερώνουν τη δύναμη της φωτογραφίας, ως θεραπευτικό εργαλείο για την ψυχική υγεία, αλλά και ως μέσο αντίστασης.
Hollis Sigler
Για την Αμερικανίδα ζωγράφο Hollis Sigler ο καρκίνος του μαστού υπήρξε οικογενειακή υπόθεση, έχοντας χτυπήσει πριν από εκείνη, την μητέρα της και την προγιαγιά της. Στη σειρά έργων της Breast Cancer Journal: Walking with the Ghosts of My Grandmothers, περισσότερα από 100 έργα καταγράφουν εν είδει ημερολογίου τη ζωή της με την ασθένεια. Το ιδιαίτερο ιδίωμά της δανειζόταν στοιχεία από την ναΐφ και την παιδική ζωγραφική, ως αντίδραση στην πατριαρχική ματιά απέναντι στη γυναίκα, αλλά και ως ένα τρόπο να επικοινωνήσει δύσκολα συναισθήματα με έναν εύληπτο τρόπο. Η ζωγραφική της υπαινίσσεται περισσότερο παρά αναπαριστά, τις προκλήσεις της ασθένειας, την επίδρασή της πάνω στο σώμα, συχνά μέσα από μια ατμόσφαιρα ερήμωσης.
Matuschka
Το έργο της Matuschka επεκτείνεται στη φωτογραφία, τη συγγραφή και τον ακτιβισμό. Έγινε γνωστή για τα δυναμικά και τολμηρά αυτοπορτραίτα της μετά τη μαστεκτομή. Ένα από αυτά μάλιστα, το Beauty Out of Damage, ήταν το πρώτο πορτραίτο του είδους του που έτυχε μεγάλης διάδοσης, καθώς έγινε εξώφυλλο στο περιοδικό των New York Times το 1993. Ήταν η πρώτη φορά που μια εικόνα του γυναικείου σώματος μετά από μαστεκτομή έγινε ευρέως γνωστή, και εύλογα υπήρξε ιδιαίτερα επιδραστική. Η σημασία της έγκειται στο γεγονός ότι ενίσχυσε το ρόλο της εικόνας και της τέχνης κατ’ επέκταση, ως εργαλείο ευαισθητοποίησης του κοινού, κατάρριψης στερεοτύπων και ενίσχυσης των προσπαθειών πρόληψης.
Μάλιστα το περιοδικό LIFE την συμπεριέλαβε στο αφιέρωμά του για τις 100 Φωτογραφίες που άλλαξαν τον Κόσμο. Η Matuschka πρωτοστάτησε στο γυναικείο ακτιβιστικό κίνημα των αρχών του ’90, ενώ μέχρι σήμερα το γυναικείο σώμα αποτελεί τον βασικό άξονα του έργου της.
Prune Nourry
Η πολυσχιδής Γαλλίδα καλλιτέχνης Prune Nourry, εξερευνά ζητήματα γυναικείας ταυτότητας και δικαιωμάτων, ζητήματα επιστήμης και βιοηθικής. Όταν διαγνώστηκε το 2016 με καρκίνο του μαστού σε νεαρή ηλικία, επιστράτευσε τα ποικίλα εκφραστικά της μέσα (γλυπτική, βίντεο, περφόρμανς) ως μέρος της θεραπείας της.
Το εμβληματικό έργο της Η Αμαζόνα, ένα γλυπτό μεγάλων διαστάσεων, εμπνέεται από τον αρχαιοελληνικό μύθο και το φημισμένο άγαλμα της πληγωμένης Αμαζόνας, και τη δική της προσωπική ιστορία με τον καρκίνο. Στο πρόσωπό της Αμαζόνας αντικατοπτρίζεται η ανθεκτικότητα και η ήρεμη δύναμη, χαρακτηριστικά που η καλλιτέχνης ταυτίζει με τις γυναίκες που παλεύουν με την ασθένεια.
Πιο πρόσφατα, δημιούργησε μια ταινία-ντοκιμαντέρ που καταγράφει την καθημερινότητά της, αντιμέτωπη με τις προκλήσεις της ασθένειας, τη θεραπεία και την αποκατάσταση, και τα σημάδια που αφήνουν πάνω στο σώμα. Δύσκολες στιγμές εναλλάσσονται με στιγμές δύναμης και συνειδητοποίησης, πως τα σημαντικότερα αγαθά στη ζωή είναι η υγεία, η δημιουργικότητα και η αγάπη.
The Bodice Project
Eyes The Bodice Project στις ΗΠΑ, είναι μια περιοδεύουσα έκθεση γλυπτικής αφιερωμένη στην ομορφιά και τη δύναμη επιζώντων της νόσου. Κάθε γλυπτό είναι το αποτέλεσμα της στενής σύνδεσης μεταξύ του καλλιτέχνη και του μοντέλου. Η ιδρύτρια, Cynthia Fraula-Hahn, έφτιαξε το πρώτο γλυπτό, Ascension, το 2014, τυλίγοντας με γύψο τον κορμό μιας αγαπημένης της φίλης με μαστεκτομή και στη συνέχεια ζωγραφίζοντας στο γύψινο μπούστο μια αλληγορία πουλιών και φτερών για την διαδικασία επούλωσης.
Πολλά από τα έργα του The Bodice Project είναι κατασκευασμένα από απροσδόκητα υλικά. Για το Battle Gear, εμπνευσμένο από τη μάχη μιας φίλης της, η Roselyn Sanders Mendez έφτιαξε μια πανοπλία με μεταλλικό εξοπλισμό κουζίνας, ενώ η Emily Vaughn έπλεξε το Mastectomy Venus, εμπνευσμένη από τη γιαγιά της, που νόσησε ως αποτέλεσμα της έκθεσής της σε ακτινοβολία κατά το Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο.
ENGLISH VERSION
Tribute: October, Global Breast Cancer Awareness Month
In the context of October, as the month of prevention and information about breast cancer, we present a small tribute to women, who fought against the disease till the end, using art as their weapon. Breast cancer is the most common type of cancer for women, affecting 1 in 9 women. Let us not forget that prevention always remains the best treatment, as the disease today is curable if detected on time!
Jo Spence
British photographer Jo Spence is one of the pioneers of phototherapy. Her radical work in the 1970s explored transformation and role-play techniques, and was one of the first to be associated with gender and identity politics. Her sharp, political and feminist point of view, after being diagnosed with breast cancer in 1982, turned to the social stereotypes associated with the disease; the female body, but also the failures of the health system. The most important of her projects, Cancer Shock and The Picture of Health, are series of photographs that draw from her personal experiences and reveal the power of phototherapy, as a therapeutic tool for mental health, but also as a means of resistance.
Hollis Sigler
Having hit her mother and her great-grandmother before her, breast cancer was a family affair for the American painter Hollis Sigler. In the series Breast Cancer Journal: Walking with the Ghosts of My Grandmothers, more than 100 works document her life with the disease in the form of a diary. Her particular creative idiom borrowed elements from naive and children’s painting, as a reaction to the patriarchal view of women, but also as a way to communicate difficult feelings in an intelligible way. Her painting alludes more than it depicts the challenges of the disease, its effect on the body, often through an atmosphere of desolation.
Matuschka
Matuschka’s work extends to photography, writing and activism. She became known for her dynamic and bold self-portraits after mastectomy. One of them, Beauty Out of Damage, was the first portrait of its kind that became widely acclaimed, as it became a cover in the New York Times magazine in 1993. It was the first time that a female body image after a mastectomy was widely used, and reasonably has been particularly influential. Its importance lies in the fact that it has strengthened the role of the image and of art by extension, as a tool for raising public awareness, breaking down stereotypes and strengthening prevention efforts.
In fact, LIFE magazine included her in its tribute 100 Photos that changed the world. Matuschka pioneered the women’s activist movement of the early 1990s, and to this day the female body is at the heart of her work.
Prune Nourry
The diverse French artist Prune Nourry explores issues of female identity and women’s rights, issues of science and bioethics. When she was diagnosed with breast cancer in 2016, at a young age, she used her various means of expression (sculpture, video, performance) as a part of her treatment. Her iconic work, The Amazon, a large sculpture, is inspired by the ancient Greek myth and the famous statue of the wounded Amazon, as well as her own personal history of cancer. The face of the Amazon reflects resilience and calm strength, characteristics that the artist identifies with women struggling with the disease.
Most recently, she created a documentary film that chronicles her daily life, dealing with the challenges of illness, treatment and recovery, and the scars they leave on the body. Difficult moments alternate with moments of strength and realization that the most important things in life are health, creativity and love.
The Bodice Project
The Bodice Project in the USA, is a traveling sculpture exhibition dedicated to the beauty and strength of breast cancer survivors. Every sculpture is the result of the close connection between the artist and the model. The founder, Cynthia Fraula-Hahn, made the first sculpture, Ascension, in 2014, plastering the body of a beloved friend with a mastectomy and then painting an allegory of birds and feathers on the plaster bust for the healing process.
Many of the works of the Bodice Project are made from unexpected materials. For Battle Gear, inspired by a friend’s battle with the disease, Roselyn Sanders Mendez made a metal armor from kitchen equipment, while Emily Vaughn knitted Mastectomy Venus, inspired by her grandmother, who became ill as a result of exposure to radiation during World War II.
